Op 1 februari 2023 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State een interessante uitspraak gedaan in verband met de huisvesting van arbeidsmigranten (Uitspraak). De Raad van State vond in dit geval dat sprake was van ongeoorloofde (indirecte) discriminatie door de wijziging van een bestemmingsplan waarbij de huisvesting van arbeidsmigranten niet langer was toegestaan.
Wat speelde er?
De gemeente heeft het geldende bestemmingsplan gewijzigd. Met deze wijziging van het bestemmingsplan wilde de gemeente de mogelijkheid om in een horecapand arbeidsmigranten te huisvesten, beperken.
Een ondernemer, eigenaar van een horecapand, was het hier niet mee eens en tekende tegen het vastgestelde bestemmingsplan beroep aan bij de Raad van State. Hij gaat in beroep bij de Raad van State om te voorkomen dat de huisvesting niet meer mogelijk zal zijn in de toekomst. Hij voerde meerdere argumenten aan waarom hij van mening was dat de gemeente ten onrechte de bestemming van het pand wijzigt. Eén van de argumenten was dat het wijzigen van de bestemming in strijd zou zijn met de Dienstenrichtlijn en het daarin opgenomen verbod tot discriminatie op grond van nationaliteit of verblijfplaats.
Wat regelt de Dienstenrichtlijn?
Om deze uitspraak beter te kunnen begrijpen wordt eerst uitgelegd wat de Dienstenrichtlijn regelt. De Dienstenrichtlijn zorgt ervoor dat dienstverleners in de EU zich onbelemmerd in een andere lidstaat kunnen vestigen of tijdelijk diensten kunnen verrichten. Uit de Richtlijn vloeien verschillende verplichtingen voort waaraan overheden, dus ook gemeenten, zich moeten houden. De diensten waarop deze Richtlijn bijvoorbeeld betrekking heeft, betreffen zeer diverse diensten. Het gaat bij deze diensten ook om diensten die zowel aan bedrijven als aan particulieren worden verleend, zoals juridische of fiscale bijstand, diensten in de vastgoedsector, zoals makelaarsdiensten, of de bouwsector, met inbegrip van de diensten van architecten, de distributiehandel, de organisatie van beurzen. Ook vallen diensten op bijvoorbeeld het gebied van toerisme, of sportcentra en pretparken onder de werking deze Richtlijn.
In de Dienstenrichtlijn is onder meer bepaald dat het verboden is om discriminerende eisen te stellen op grond van nationaliteit of verblijfsplaats.
De indirecte discriminatie
De ondernemer in deze zaak voert aan dat de bestemmingsplanregels, waarmee huisvesting van arbeidsmigranten werd uitgesloten, in strijd is met de Dienstenrichtlijn omdat daarmee het huisvesten van arbeidsmigranten feitelijk wordt uitgesloten. Daarmee was volgens de ondernemer sprake van een (indirecte) discriminerende regel omdat hiermee een bepaalde groep werd uitgesloten op basis van nationaliteit.
De Raad van State gaf de ondernemer gelijk en kwam tot de conclusie dat uit de toelichting van het bestemmingsplan duidelijk was op te maken dat het de bedoeling was de mogelijkheid om internationale werknemers te huisvesten op de gronden die bestemd zijn voor “Horeca” en “Gemengd” met dit bestemmingsplan uit te sluiten. Om die reden kon de Afdeling niet anders concluderen dat er sprake was van indirecte discriminatie.
Oplossing van deze uitspraak?
Het is nu niet meteen dat dit bestemmingsplan van tafel is. Als sprake is van (indirecte) discriminatie is het niet automatisch dat er een streep gaat door een plan. Gelet op de regels is het mogelijk om nader te motiveren waarom indirecte discriminatie gerechtvaardigd is.
De Raad van State geeft de gemeente dan ook opdracht om het bestemmingsplan nader te motiveren. Daarbij geven ze de gemeenteraad nog wel mee dat vereist is dat er een analyse wordt gemaakt met specifieke gegevens. Daarbij is ook van belang dat men toetst of de maatregelen niet verder gaan dan nodig is, en of er geen andere, minder beperkende maatregelen beschikbaar zijn. Kan de gemeenteraad het niet motiveren, dan zal er een streep door het plan gaan.
Belangrijke les voor u als ondernemer!
Mocht het bestemmingsplan voor uw perceel wijzigen dan is het altijd raadzaam om in de regels te kijken. Het kan zijn dat er wijzigingen worden aangebracht waar u het niet mee eens bent. Sumrin advocaten kan u bijstaan om uw rechten veilig te stellen.
Omgevingswet komt eraan.
De overheid is bezig met het wijzigen van de wetgeving rondom het Omgevingsrecht. Mocht de wet wijzigen dan zal het bestemmingsplan opgaan in een nieuw instrument het Omgevingsplan. Mocht u hiervan meer willen weten? Neem dan gerust contact met ons op.
